Leirherinn

 

Nú skulum við hverfa tvö þúsund og tvöhundruð ár aftur í tímann og aðeins rúmlega það. Hér var við völd fyrsti keisari Kína og einn af þeim mikilvægustu, fæddur 259 fk. Hann hét Qin Shiuang. Við hann er kennt fyrsta keisaratímabilið í Kína, Qin tímabilið sem stóð þó aðeins í 12 ár.

Hann var hermaður mikill og lagði undir sig lendur víðar og átti í stöðugum landvinningaerjum við mongóla sem bjuggu í norðri. Hann hafði um sig nánast óvígan her, tugi þúsunda manna, sem hann lét gera stöðluð spjót, 6 feta löng og  þá var ekkert mál að lagfæra það sem bilaði. Í dag finnst manni allt svona fullkomnlega eðlilegt, en í þá daga var það meiriháttar uppgötvun og gjörbreytti allri hermennsku, því áður voru spjótin af öllu tagi flest heimasmíðuð og gæðin eftir því.

Qin óttaðist ekkert eins og dauðann og leitaði alla sína ævi að lífselexir sem gæti gert hann eilífan. Til vara ákvað hann, eins og allir keisarar á eftir honum, að byggja sér grafhýsi, þar sem hann gæti ráfað um eftir dauðann, því hann trúði því að sálin myndi lifa áfram í gröfinni. Þetta grafhýsi sem er gríðarstórt stendur falið í litlu felli, en hefur ekki verið grafið upp ennþá, því hér er allt gert í réttri röð og það tiltölulega nýfundið.

Fellið stendur undir háum fjallgarði, Svörtufjöllum, gríðarlega fallegum, en þau loka öllum aðgangi að fellinu að norðan og austan. Þau eru mjög auðug af jade að sunnan og gulli að norðan. Þetta áleit hans hátign að veitti meiri vernd. Fyrir sunnan þennan ægifagra legstað hans liggur stórelfur sem lokaði allri aðkomu þeim megin. En í vestur stóð allt galopð og óvarið af náttúrunnar hendi. Karlinn var ekki lengi að sjá við því og þar kemur leirherinn til sögunnar. 

Hann lét gera 8000 leirstyttur, nákvæma eftirmynd bestu hermanna sinna í fullri og hárrétti líkamsstærð hvers þeirra.. Þetta var gert af mikilli natni, mótað, brennt og málað í nákvæmum litum, okkur hundruð hesta, heilmikið af skjöldum, vögnum og í raun öllu sem fylgdi alvöruher á þessum tíma. Mér finnst mjög athyglisvert hversu hávaxnir hermennirnir voru, sá lágvaxnasti 1,74 og þeir hæstu 1,97.  Þeir snúa allir í vestur, til að sjá óvininn þegar hann nálgaðist.  Allir eru þeir í fullum herklæðum með brynjur og vopn, sumir krjúpandi en aðrir uppréttir og mjög auvelt að sjá hvaða tign þeir höfðu eftir einkennisbúningum og höfuðbúnaði.

Þeir hávöxnustu, allir herforingjar, miðstærðin - óbreyttir og þeir lægstu, hestasveinar eða stallarar. Hestarnir af ýmsum toga, vagnhestar og reiðhestar, greinilegir mongólskir gæðingar sem minna mjög á íslenska hestinn, fremur litlir en víst ákaflega fótvissir þarna í fjöllunum. 

Þarna var líka lítill vagn úr kopar og gulli, með fjórum hestum fyrir, það voru litlir gluggar svo sálin gæti litið út og fengið sér hreint loft og að aftan lítil hurð, til að skreppa út ef svo bar undir. Þarna var sérsmíðuð sól og regnhlíf sem var tækniundur miðað við tímana sem hún varð til á, koparspegill og koparvasaklútur svo hans hátign væri ekki ósnýttur að þvælast um, á sálnaflakki sínu þarna neðanjarðar. 

Þegar hann dó á ferðalagi 50 ára gamall, var hann lagður til hinstu hvílu í grafhýsinu og allar konurnar sem hann átti og voru barnlausar, grafnar lifandi með honum, ásamt handverksmönnunum sem unnu stytturnar og öllum hermönnunum sem stytturnar voru af, alls um 9000 manns. Hermennirnir voru að vísu settir í fjöldagröf lifandi, einhverjum 500 metrum frá fellinu og fundusr leifarnar af þeim fyrir örfáum árum. 

Þetta var gert til þess að ekkert fréttist af þessum framkvæmdum keisarnas og þegar allt var komið á sinn stað var grafið yfir.  Þetta var allt undir sterkbyggðu þaki með ca. metersbreiðum bitum í þvermál og sterku þakefni, en betur má ef duga skal og smám saman hefur þetta gefið sig og hrunið yfir þennan þögla her, sem beið óvinarins æðrulaus og keikur, þrátt fyrir að allar fyrirmyndirnar væru myrtar á hræðilegan hátt, af þeim sem þeir voru að vernda. 

Síðan liðu rúmlega 2000 ár, allt til ársins 1974, en þá voru nokkrir bændur að reyna að bora eftir vatni og komu niður á leirflögur og spjótsodda. Þeir tilkynntu þetta yfirvölum sem brugðust bæði skjótt og vel við, fengu sína bestu menn í verkið og tveim árum seinna opnaði þetta víðfermasta safn í Kína og líklega í heimi, hlið sín fyrir almenningi. Þegar þar var komið sögu  var búið að grafa upp 2 – 3000 hermenn, en verkinu er langt frá lokið, 2000 manns og fullt af hestum ennþá neðanjarðar og þeir sem hafa verið grafnir upp meira og minna lemstraðir, eftir að þakið gaf sig. Það er mikil viðgerðarvinna í gangi, unnin af fullkominni nákvæmni, öll smábrot  og  flísar sett á sinn stað þar til ekkert vantar. Þetta er jú allt þarna.

 

Yfir safnið hafa þeir byggt stóra, rammgerða og fallega skála, þar sem auðvelt er að skoða þetta alltsaman. Í dag er þetta verndað af Heimsminjasafni Sameinuðu þjóðanna enda alveg jafn áhrifaríkt og og múrinn. Mér er ekkert auvelt að meðtaka þetta, svona í einum bita, þegar maður veit um alla þá viðurstyggilegu grimmd sem fylgdi þessu. Þó er þetta svo stórkostlega stórt í sniðum og ægifagurt.

 

Það liggur við að ég voni, að hermennirnir hafi allir gengið aftur og ofsótt sálu keisarans og hún aldrei þorað að kíkja út um gluggana á vagninum, hvað þá að skreppa út til að snýta sér.

 

 Þessum greinilega geðbilaða keisara skal þó sagt til málsbóta, að hann gjörbreyrtti allri skipan ríkisins til hins betra og þykir einn sá alframfarasinnaðasti af sínu tagi. Það er þó ekki lærð ritgerð um hann, eða aðra keisara kínaveldis, á dagskrá hér, svo ég læt þessu lokið að sinni. Ps. Við hittum einn af bændunum sem fundu herinn og hann áritaði bók á ensku, um þetta alltsaman, fyrir okkur. Ég á eftir að lesa hana með athygli, þegar þar að kemur.

 

Athugasemdir

[Ásdís Sigurðardóttir, 21.8.2011 kl. 15:10]

Flottur her