Að elska náungann vin sinn

Mér datt i hug að skrifa aðeins um umgengnisvenjur og orðræður fólks við annað fólk. Eins og allir vita er mjög algengt að Íslendingar kalli hvorn annan elskan og elskuna sína, án þess sá sem fyrir þessu verður sé kunnugur eda tengdur viðkomandi á nokkurn hátt.

Ég hef alla tið sagt elskan við fjölskylduna mina og vini, en aldrei misst mig í að segja það við fólk sem ég þekki ekkert, enda alin upp við að slikt sé ókurteysi, það hefði neikvæða merkingu, og hrekk þvi oft illilega við þegar eg uppgötva að einhver sem eg þekki ekki baun er farinn ad kalla mig elskuna sina sisvona upp úr þurru.

Í fyrsta skipti sem það gerðist lá eg a spitala eftir uppskurð, u.þ.b. 40 ára gömul, þegar hjúkrunarkonan kemur askvaðandi inn a stofuna, veifand næturgagni einu miklu, og segir "heyrðu elskan, eigum við ekki að reyna að setjast fram a rúmstokkinn og pissa aðeins"? Af minni miklu ókurteysi varð mér að orði "þú skalt prófa, en eg ætla fram a salernið". Veslings konunni dauðbrá, liklega svona álika og mér þegar hún kalladi mig, bláókunnuga manneskjuna, elskan.

Eftir þvi sem árin hafa liðið verdur það sifellt algengara að þessi "titill" sé notadur a mig, og nú hefur orðið vinan bæst við, við litinn fögnuð undirritaðrar.

Sumum kann eflaust að finnast indælt að maður og annar, sem þeir þekkja ekki neitt, noti þessi "vingjarnlegu ávörp", en mér finnst það óþolandi, þetta fólk er komið inn fyrir landhelgislínuna hjá mér.

Í ljósi þess hversu algengt þetta er orðið mun ég af veikum mætti reyna að umbera þetta, það sem ég á eftir eftir ólifað, sem verður varla lengi, sökum þess hversu mjög ég læt þetta fara i taugarnar á mér.

Það virkar á mig eins og ég sé orðin ósjálfbjarga og fólk sé að sýna gamlingjanum einhverja gæsku með þvi að tala niður til hans. Gamalt fólk og sjúklingar er ekki börn.

Eg segi bara eins og róninn sem stóð blindfullur i Austurstræti forðum og sagði við lögguna "eg er engin andskotans elska og þvi síður vinur ykkar, þó þið séuð svo sem ágætir elskurnar minar".

Það að vera elskulegur getur nefnilega virkað virkilega stuðandi á þann sem fyrir elskulegheitunum verður.

Elskuleg alvöru elsklegheit eru ákaflega elskuleg, eða þannig, en þau sem ekkert liggur á bakvið eru ekkert elskuleg að sama skapi, enda þekkjum við öll fölsk bros og ísköld augu þess sem meinar ekkert annað en að hafa sitt fram, eins og t.d. að reka einhvern gamlingjan á elliheimili í rúmið, þegar hann langar bara til að fá að sjá restina af sjónvarpsþætti sem hann er að horfa á, eða eitthvað álíka. Þarna er að mínu viti ákaflega illa farið með hugtök, sem virðast því miður orðin föst í málinu..

Ég held ég láti staðar numið að sinni, enda enginn að vasast í mér, en samt get ég ekki að því gert hversu hvimleið mér finnast orðin ELSKAN og VINAN, þar sem þau eru sögð "innan landhelgi", á röngum stað við rangt fólk.

Athugasemdir

[Ásdís Sigurðardóttir, 28.12.2012 kl. 20:55]

Úff hvað ég skil þig, er viss um að ég mun bregðast illa við þegar unga fólkið ferð að nota þetta á mig, hef sloppið ennþá, mun vísast svara snaggaralega til baka, en farðu vel með þig "elskan" og gleðilegt nýtt ár. 

[Bergljót Gunnarsdóttir, 28.12.2012 kl. 23:35]

Takk "vinan" og sömuleiðis "elskan".

Hafðu það virkilega gott og skemmtilegt um áramótin.  

[Ingibjörg Axelma Axelsdóttir, 29.12.2012 kl. 03:22]

Ég nota svona blíðuhót í orðum bara við manninn minn og börnin okkar, og reyndar góða vini í sumum tilfellum.

Alveg sammála þér að þegar ókunnugir nota þetta þá öðlist þetta frekar neikvæða merkingu, og verði jafnvel pínu "skítugt", farandi alfarið eftir því hver noti það og í hvaða samhengi.

[Tilda (IP-tala skráð) 29.12.2012 kl. 05:28]

Íslendingar mættu sýna hver öðrum meiri virðingu. Allir samborgarar okkar og íbúar þessarar jarðar eiga nákvæmlega sama rétt á nákvæmlega sömu virðingu. Einungis smásálir fara í manngreinarálit, aðrir vanda framkomu sína og eru alþýðlegir við alla og sýna öllum sömu framkomu, nema auðvitað sínum nánustu. Þetta er það sem skilur að fágaða manneskju með klassa og því sem sumir nefna skrýl, en fallegra er að nefna óþroskaðar, ófágaðar og menningarlega fátækar manneskjur, hvort viðkomandi fer í manngreinaálit eða ekki, hvort viðkomandi sýnir afgreiðslukonunni í Bónus minni virðingu en forsætisráðherranum, eða ekki. Afar fátt annað sker úr um hvor manntegundin sé þarna á ferðinni. Á Íslandi höfum við ekki lengur þéranir og annað til að skilja að ókunnuga og okkar nánustu. Þessu fylgja margir kostir, en því aðeins að menn vandi framkomu sína enn betur og sýni virðingu sína fyrir meðborgarnum með ákveðnu fasi, raddblæ og andlegu viðmóti. Indverjar nota kveðjuna "Namaste", sem merkir "ljósið í mér sér ljósið í þér" við ókunnuga, sem merkir "Ég þekki þig ekki, en ég veit þú ert jafningi minn að flestu leyti og að þú ert einhvers virði". Gyðingar segja "Shalom" og Arabar "Salaam", sem merkir "friður", en þýðir í reynd það sama og Namaste. "Halló" og "hæ" eru aftur á móti kveðjur sem eflaust höfðu mikla og djúpa merkingu, en hún hefur skolast til og er að mestu horfin. "Sæl og blessuð"/ "Sæll og blessaður" er aftur á móti góð kveðja, en hún merkir í reynd það sama og þessar austurlensku kveðjur allar saman: "Ég ber virðingu fyrir þér og þó ég þekki þig ekki, óska ég þér alls góðs, afþví ég veit að þú ert að flestu leyti jafningi minn, eins og ég, og ef ég þekkti þig bara nógu vel þá þætti mér vænt um þig". Bara það eitt að nota slíkar kveðjur meir og hinar merkingarsnauðari minna myndi lyfta samfélaginu á hærra plan og fækka tíðni þess að ástarorð séu notuð sé háðsglósur eða til að færa einstaklinginn á lægra plan, eins og stundum er með "vinan". Bera verður þó virðingu fyrir því að sumir nota þetta orð og meina gott eitt, og á þessu er menningarmunur, til dæmis eftir kynslóðum, aldri og öðru. Rígfullorðinn maður utan af landi frá ákveðnum bæjarfélögum sem notar þetta meinar gott eitt með því, og myndi nota það þó hann væri að tala við forsætisráðherrann.

[Sigurbjörg Eiríksdóttir, 29.12.2012 kl. 11:35]

GLEÐILEGA JÓLAREST ELSKU BEGGÓ MÍN. Ég vona að ég sé ein af þeim sem má nota þetta orð. En ég er sammála þér að orðið missir mikið merkingu sína sé það ofnotað. Gunni sendir þér elskulegar kveðjur.

[Bergljót Gunnarsdóttir, 30.12.2012 kl. 02:45]

Mér sýnist að allir sem hafa lagt orð í belg hér skilji hvað ég er aða fara, og finnst það vel, og takk fyrir innlitið öllsömul.

Elsku hjartans Silla vinkona mín. Kallaðu mig bara allt sem þú vilt og þér finnst ég eiga skilið, þar verður enginn hugtakaruglingur. Skilaðu hjartans kveðju til Gunna. Það vill svo til að ég elska ykkur bæði og bara töluvert.