Hvernig er að vera í Kína VI

 

Hér fylgja  lýsingar á ferðalagi til Xian og Beijing, en við ferðin var farin á ísköldum vetrardögum í mars 2007. Myndir: Hinn þögli leirher, 2000 ára gamall hershöfðingi.

 

 

 

 

Nú skulum við hverfa tvö þúsund og tvöhundruð ár aftur í tímann og aðeins rúmlega það. Hér var við völd fyrsti keisari Kína og einn af þeim mikilvægustu, fæddur 259 f.k. Hann hét Qin Shiuang. Við hann er kennt fyrsta keisaratímabilið í Kína, Qin tímabilið sem stóð þó aðeins í 12 ár.

Qin var hermaður mikill og lagði undir sig lendur víðar og átti í stöðugum landvinningaerjum við Mongóla sem bjuggu í norðri. Hann hafði um sig nánast óvígan her, tugi þúsunda manna, sem hann lét gera stöðluð spjót, 6 feta löng, en þá var ekkert mál að lagfæra það sem bilaði. Í dag finnst manni allt svona fullkomnlega eðlilegt, en í þá daga var það meiriháttar uppgötvun og gjörbreytti allri hermennsku, því áður voru spjótin af öllu tagi flest heimasmíðuð og gæðin eftir því.

Qin óttaðist ekkert eins og dauðann og leitaði alla sína ævi að lífselexir sem gæti gert hann eilífan. Til vara ákvað hann, eins og allir keisarar á eftir honum, að byggja sér grafhýsi, þar sem hann gæti ráfað um eftir dauðann, því hann trúði því að sálin myndi lifa áfram í gröfinni. Þetta grafhýsi sem er gríðarstórt stendur falið í litlu felli, en hefur ekki verið grafið upp ennþá, því hér er allt gert í réttri röð og það tiltölulega nýfundið.

Fellið stendur undir háum fjallgarði, Svörtufjöllum, gríðarlega fallegum, en þau loka öllum aðgangi að fellinu að norðan og austan. Þau eru mjög auðug af jade að sunnan og gulli að norðan. Þetta áleit hans hátign að veitti meiri vernd. Fyrir sunnan þennan ægifagra legstað hans liggur stórelfur sem lokaði allri aðkomu þeim megin. En í vestur stóð allt galopð og óvarið af náttúrunnar hendi. Karlinn var ekki lengi að sjá við því og þar kemur leirherinn til sögunnar. 

Hann lét gera 8000 leirstyttur, nákvæma eftirmynd bestu hermanna sinna í fullri og hárrétti líkamsstærð hvers þeirra.. Þetta var gert af mikilli natni, mótað, brennt og málað í nákvæmum litum, okkur hundruð hesta, heilmikið af skjöldum, vögnum og í raun öllu sem fylgdi alvöruher á þessum tíma. Mér finnst mjög athyglisvert hversu hávaxnir hermennirnir voru, sá lágvaxnasti 1,74 og þeir hæstu 1,97.  Þeir snúa allir í vestur, til að sjá óvininn þegar hann nálgaðist.  Allir eru þeir í fullum herklæðum með brynjur og vopn, sumir krjúpandi en aðrir uppréttir og mjög auvelt að sjá hvaða tign þeir höfðu eftir einkennisbúningum og höfuðbúnaði.

Þeir hávöxnustu, allir herforingjar, miðstærðin - óbreyttir og þeir lægstu, hestasveinar eða stallarar. Hestarnir af ýmsum toga, vagnhestar og reiðhestar, greinilegir mongólskir gæðingar sem minna mjög á íslenska hestinn, fremur litlir en víst ákaflega fótvissir þarna í fjöllunum. 

Þarna var líka lítill vagn úr kopar og gulli, með fjórum hestum fyrir, það voru litlir gluggar svo sálin gæti litið út og fengið sér hreint loft og að aftan lítil hurð, til að skreppa út ef svo bar undir. Þarna var sérsmíðuð sól og regnhlíf sem var tækniundur miðað við tímana sem hún varð til á, koparspegill og koparvasaklútur svo hans hátign væri ekki ósnýttur að þvælast um, á sálnaflakki sínu þarna neðanjarðar. 

Þegar hann dó á ferðalagi 50 ára gamall, var hann lagður til hinstu hvílu í grafhýsinu og allar konurnar sem hann átti og voru barnlausar, grafnar lifandi með honum, ásamt handverksmönnunum sem unnu stytturnar og öllum hermönnunum sem stytturnar voru af, alls um 9000 manns. Hermennirnir voru að vísu settir í fjöldagröf lifandi, einhverjum 500 metrum frá fellinu og fundusr leifarnar af þeim fyrir örfáum árum. 

Þetta var gert til þess að ekkert fréttist af þessum framkvæmdum keisarnas og þegar allt var komið á sinn stað var grafið yfir.  Þetta var undir sterkbyggðu þaki með ca. metersbreiðum bitum í þvermál og sterku þakefni, en betur má ef duga skal og smám saman hefur þetta gefið sig og hrunið yfir þennan þögla her, sem beið óvinarins æðrulaus og keikur, þrátt fyrir að allar fyrirmyndirnar væru myrtar á hræðilegan hátt, af þeim sem þeir voru að vernda. 

Síðan liðu rúmlega 2000 ár, allt til ársins 1974, en þá voru nokkrir bændur að reyna að bora eftir vatni og komu niður á leirflögur og spjótsodda. Þeir tilkynntu þetta yfirvölum sem brugðust bæði skjótt og vel við, fengu sína bestu menn í verkið og tveim árum seinna opnaði þetta víðfermasta safn í Kína og líklega í heimi, hlið sín fyrir almenningi. Þegar þar var komið sögu  var búið að grafa upp 2 – 3000 hermenn, en verkinu er langt frá lokið, 2000 manns í það minnsta og fullt af hestum en ennþá neðanjarðar og þeir sem hafa verið grafnir upp meira og minna lemstraðir, eftir að þakið gaf sig. Það er mikil viðgerðarvinna í gangi, unnin af fullkominni nákvæmni, öll smábrot og flísar sett á sinn stað þar til ekkert vantar. Þetta er jú allt þarna. 

Yfir safnið hafa þeir byggt stóra, rammgerða og fallega skála, þar sem auðvelt er að skoða þetta alltsaman. Í dag er safnið verndað af Heimsminjasafni Sameinuðu þjóðanna. Mér er ekkert auvelt að meðtaka þetta, svona í einum bita, þegar maður veit um alla þá viðurstyggilegu grimmd sem þessu var framfylgt af. Þó er þetta svo stórkostlega stórt í sniðum og ægifagurt.

Það liggur við að ég voni, að hermennirnir hafi allir gengið aftur og ofsótt sálu keisarans og hún aldrei þorað að kíkja út um gluggana á vagninum, hvað þá að skreppa út til að snýta sér.

 

 Þessum greinilega geðbilaða keisara skal þó sagt til málsbóta, að hann gjörbreyrtti allri skipan ríkisins til hins betra og þykir einn sá alframfarasinnaðasti af sínu tagi. Það er þó ekki lærð ritgerð um hann, eða aðra keisara kínaveldis, á dagskrá hér, svo ég læt þessu lokið að sinni.

                                                         °°°°°°°°°°°  

Við komum til Peking um hádegisbilið í kulda og rigningarúða og tékkuðum okkur inn á hótelið sem er mjög vel staðsett í miðborginni.  Þegar búið var að orientera sig aðeins, tókum við Oddur tókum okkur alllangan göngutúr að Torgi hins himneska friðar. Þetta er um fjögurra km. spölur eftir sömu götunni, 

Gangan tók okkur hátt í tvo tíma en þá komum við að tveim gríðarstórum hliðum, eins og það er kallað, undurfögrum, eins og allt það gamla í þessu landi er. Þetta eru gamlir varðturnar, til að fylgjast með óvinaherjum og vernda keisarana, en pupullinn fékk aldrei að fara lengra en að þeim, skítt með að láta brytja niður nokkur þúsund manns fyrir utan ef í það færi. - Að baki þeim liggur svo torgið sjálft.

Það er alveg ólýsanlega undarleg tilfinning að koma þangað á grámyglulegum  ísköldum vetrardegi, allt mannlaust, utan nokkurra sölumanna sem voru að selja flugdreka, þetta virkaði allt í svart - hvítu  Svo gríðarstórt er þetta í sniðum, með stóra gamla höll í miðjunni og görðum í kring um hana. 

Torgið sjálft er hellulagt og alveg af einföldustu gerð, þó ummálið sé mikið, nokkrir fallegir ljósastaurar í kring en engir bekkir til að sitja á eða neitt í þeim dúr og engin merki um mannlíf af neinu tagi. Það nísti í gegn um merg og bein að ganga  um og hugsa til atburðanna sem þarna gerðust svo tilt. nýlega og sjá kúlnagötin sem eru ennþá sjáanleg í stéttinni. Þetta er svo hrikalega stórt, fallegt, einmannalegt og sorglegt.  

Við fórum út að borða um kvöldið, fengum frábæra,  ja hvað haldið þið? Þessi var erfiður: Pekingönd! - ásamt ýmsu öðru góðgæti og hef ég ekki borðað svona mikið í langan tíma, þó ekki hafi ég beinlínis verið talin í svelti hérna".

Skal tekið fram að ég er enginn sagnfræðingur, en allar færslur eru samkv. bestu vitund og uppl. frá leiðsögumanni í Xian.

frh.

Athugasemdir

[Sigurbjörg Eiríksdóttir, 1.11.2010 kl. 16:40]

Jæja nú var ég að lesa..Takk fyrir.